برای ثبت یک اختراع باید چه مراحلی را طی کرد؟

اهمیت و فایده ثبت اختراع و مرجع ثبت آن

اختراع،زاییده ذهن و محصول اندیشه و خلاقیت مخترع است که در قالب یک محصول صنعتی یا فرآیند صنعتی پدیدار می‌گردد.از اختراع، تقریبا در قانون همه کشورهای جهان پشتیبانی می‌شود.پس از ثبت اختراع و اعطای حق اختراع به مالک و مخترع،بر طبق قانون به دوشکل از اختراع حمایت می‌شود:1-حمایت ایجابی:یعنی اینکه به دارنده آن،حق می‌دهد که از خلاقیت و تلاش ذهنی خود بهره ببرد.2-حمایت سلبی:یعنی سایرین را مکلف ‌می‌کند که به این حقوق حاصل از آفرینش‌های فکری احترام گذاشته و مانع از هرگونه حق نقض بدون اجازه مالک این حقوق بشود.

در صورتی که، اختراع به ثبت رسیده شود و مراحل قانونی آن طی شده باشد همه افراد مکلف‌اند تا به اختراع احترام گذاشته و هیچ گونه دخل و تصرفی در اختراع ثبت شده نداشته باشند.  به این صورت مخترع به صورت اختصاصی و انحصاری در کلیه موارد از جمله (تولید،صادرات،عرضه محصول و... )اختیار کامل به دست آورد.

اختراع جزء مالکیت معنوی شخص مخترع محسوب شده و دارای ارزش اقتصادی است، همچنین کلیه حقوق ناشی از ثبت اختراع و بهره‌برداری از اختراع ثبت شده، شامل ساخت،صادرات و واردات،عرضه برای فروش و استفاده از فرآورده برای مالک آن است.
حقوق ناشی از اختراع قابلیت منتقل شدن به فرد دیگر را نیز دارد و نیز در صورتی که مخترع فوت شود حقوق ناشی از اختراع به وارثین انتقال می‌یابد. ضمناً مالک می‌تواند علیه هر شخصی که بدون اجازه وی اقدام به بهره برداری از اختراع نموده و به حق مخترع تعدی کند و یا عملی انجام دهد که احتمالا منجر به تعدی به حق اختراع شود؛به دادگاه شکایت کند.

همان گونه که قبلا نیز اشاره کردیم مرجع ثبت اختراع در ایران اداره مالیت صنعتی که مقر آن در تهران است می‌باشد.

 

                                                      

تعریف اختراع

طبق ماده 1 قانون ثبت اختراعات،طرح‌های صنعتی و علایم تجاری،مصوب 1386،اختراع نتیجه فکر یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌های خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه،فن،فناوری،صنعت و مانند آن‌ها حل می‌نماید.

مفهوم اختراع

اختراع را شاید بتوان در ساده ترین بیان ممکن شیوه ای جدید برای انجام یک کار یا راه حل فنی نوین برای حل یک مشکل برشمرد.اختراع می‌تواند در قالب یک محصول (مثل یک خودکار جدید) یا در قالب یک فرآیند (روش جدید برای تولید نان) ارتقا یابد. از نگاه حقوقی یک ثبت اختراع برای قابل ثبت بودن،باید سه ویژگی اصلی داشته باشد:1-باید جدید و تازه باشد2-ابتکاری باشد یا بدیهی نباشد.3-کاربردی باشد.

اختراعات قابل ثبت

طبق ماده 2 قانون ثبت اختراعات ،اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد.ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی،اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد، هم چنین می‌تواند شامل مواردی نظیر صنایع دستی،کشاورزی،ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.

گواهینامه ثبت اختراع

گواهینامه اختراع، سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می‌کند و دارنده آن می‌تواند از حقوق بهره مند شود. (ماده 3 قانون ثبت اختراعات )

چگونگی ذکر نام مخترع در گواهینامه مخترع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح زیر است:

الف)حقوق اختراع ثبت شده منحصرا به مخترع تعلق دارد. (ماده 5 قانون ثبت اختراعات)

ب)اگر افرادی به صورت مشترک اختراعی کرده باشند،حقوق ناشی از اختراع مشترکا به آن تعلق می‌گیرد.

ج)هرگاه دو یا چند نفر ، مستقل از هم دیگر اختراع کرده باشند،شخصی که زودتر اظهارنامه اختراع خود را تسلیم کرده و یا در صورت ادعای حق تقدم هرکدام بتوانند اثبات کنند که در تاریخ مقدم،اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسلیم کرده‌اند،مشروط براینکه اظهارنامه مذکور رد نشده باشد آنگاه حق ثبت اختراع را خواهند داشت.

د)حقوق ناشی از اختراع ثبت شده ،قابل انتقال است و در صورت فوت صاحب حق به وراث او منقل می‌شود.

ه)در صورتی که اختراع ناشی از استخدام یا قرار داد باشد،حقوق مادی آن متعلق به کارفرما خواهد بود، مگر آن‌که خلاف آن در قرار داد شرط شده باشد.

و)نام اختراع در گواهینامه اختراع قید می‌شود مگر اینکه به صورت کتبی از اداره مالکیت صنعتی درخواست کند که نامش ذکر نشود.هر گونه اظهار یا تعهد مخترع مبنی بر اینکه نام شخص دیگری به عنوان مخترع قید گردد، فاقد اثر قانونی است.

نکاتی که باید در ادعای اختراع ذکر شود

ادعای اختراع،باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده است،در چارچوب مشخصه های فنی تعیین کند. هر اختراع می‌تواند شامل یک یا چند ادعا باشد. ادعا یا ادعاها باید صریح بوده و دارای شرایط زیر باشد:

1-معقول بودن تعداد آن‌ها با توجه به ماهیت اختراع و شماره گذاری ترتیبی آن در صورت تعدد.

2-از اطلاعت افشا شده در توصیف اختراع فراتر نرود و به طورکامل در توصیف اثبات و با دلیل باشد.

3-ویژگی های فنی قابل حمایت را بیان کند.

4-مشتمل بر شیوه اجرا و مزایای اختراع نباشد.

مزایای ثبت اختراع در ایران

1-بهره برداری از کالاهایی که توسط مالک اختراع یا با توافق او در بازار ایران عرضه می‌شود.

2-استفاده از وسایل موضوع اختراع در هواپیماها، وسایل نقلیه زمینی یا کشتی‌های سایر کشورها که به طور موقت یا تصادفی وارد حریم هوایی، مرزهای زمینی یا آب‌های کشور می‌شود.

3-بهره برداری توسط هر شخصی که با حسن نیت قبل از تقاضای ثبت اختراع یا در مواقعی که حق تقدم تقاضا شده است.

نکته مهم درباره گواهینامه ثبت اختراع

اعتبار گواهینامه اختراع بیست سال پس از تسلیم اظهارنامه اختراع منقضی می‌شود.به منظور حفظ اعتبار گواهینامه یا اظهارنامه اختراع،پس از گذشت یک سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه و قبل از شروع هرسال، مبلغی توسط متقاضی به اداره مالکیت صنعتی پرداخت ‌می‌گردد. تأخیر در پرداخت،حداکثر تا شش ماه در صورت پرداخت جریمه مجاز است.

در صورتی که هزینه سالانه پرداخت نشود،اظهارنامه مربوطه باطل شده و یا گواهینامه اختراع فاقد اعتبار می‌باشد.

ثبت بین المللی اختراع

منظور از ثبت بین المللی اختراع، ثبت آن از طریق دفتر بین المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی است.طبق ماده 63 آیین نامه ثبت اختراع،اظهارنامه بین المللی که توافقنامه در ثبت اختراعات از سوی اتباع ایرانی تحویل مرجع ثبت می‌گردد،اداره مالکیت صنعتی به عنوان اداره مبدأ عمل خواهد نمود.اداره مالکیت صنعتی ضمن رعایت تشریفات مقرر در توافقنامه،آیین نامه مربوط به تقاضای ثبت اختراع را طبق قانون مورد بررسی قرار می‌دهد.

مدارک مورد نیاز جهت ثبت اختراع

مدارک مورد نیاز برای ثبت اختراع به دو نوع شخصی و حقوقی تقسیم می‌شود که شامل:

مدارک مورد نیاز جهت ثبت اختراع برای شخص حقیقی:

·        تنظیم و تسلیم اظهارنامه

·        توصیف اختراع

·        ادعا یا ادعاهای اختراع

·        خلاصه‌ای از توصیف اختراع

·        درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع،چنانچه که مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود

·        کپی مدارک شناسایی مالک و مخترع

·        کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع

·        پر کردن فرم های مربوطه اختراع( به درخواست اداره ثبت اختراعات)

·        نقشه اختراع (در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا یا هر طرح صنعتی باشد)

·        آدرس و کدپستی‌ مالک و مخترع.

·         تأییدیه استعلامی (به درخواست اداره ثبت اختراع

·        .نقشه اختراع (در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا یا طرح صنعتی باشد)

·        در صورت وجود مشابهت‌‌ها دفاعیه انجام شود

مدارک مورد نیاز جهت ثبت اختراع برای شخص حقوقی:

·        کپی مدارک شناسایی مالک و مخترع

·        کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع

·        پر کردن فرم های مربوطه اختراع

·        نقشه اختراع(در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا باشد)

·        آدرس و کدپستی‌ مالک و مخترع

·        تأییدیه استعلامی (به درخواست اداره ثبت اختراع

·        نقشه اختراع(در صورتیکه اختراع دستگاه یا کالا باشد)

·        در صورت وجود مشابهت‌ها دفاعیه انجام شود.

خلاصه توصیف اختراع

خلاصه توصیف اختراع، باید مستقیما زمینه فنی‌ای که اختراع به آن تعلق می‌گیرد را تعیین کند تا در جستجو‌ی سوابق اختراع ادعایی مورد استفاده قرار گیرد.در خلاصه اختراع باید نکات زیر را در نظر گرفت:

1-با عنوان اختراع شروع شود و شامل 70 الی 200 کلمه باشد.

2-مشکل فنی نداشته باشد و کاربردهای اصلی اختراع را به روشنی درآن مشخص کند.

3-در صورت لزوم،شامل فرمول‌های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا بر اساس آن‌ها ویژگی‌های اختراع به بهترین شکل بیان شود.

4-در صورتی که برای توصیف اختراع به نقشه و ارجاع دادن به آن ضرورت داشته باشد،می‌بایست پس از توضیح خلاصه هر قسمت باید آدرس ارجاع دهنده به هریک از نقشه‌ها در داخل پرانتز ذکر شود.

5-عدم بیان ارزش و مزایای اختراع.

توجه:خلاصه توصیف فقط برای بیان اطلاعات اختراع به کار ‌می‌رود و نمی‌تواند مبنای تفسیر برای تعیین حدود ادعا باشد.

 

 

 کلام آخر

باید در پایان به این نکته اشاره کرد که بعد از ثبت اختراع و دریافت گواهینامه اختراع به این موضوع اشاره کرد که این گواهینامه اختراع به مدت 20 سال اعتبار داشته و پس از پایان اعتبار اقدام به تمدید آن کرد و در صورت تأخیر به مدت شش ماه باید جریمه مربوط به آن پرداخت شود.